شمشالعماره، ساخته « سامان مقدم » شايد پرطرفدارترين سريال فعلي شبانه سيما و البته پرنقدترين سريال باشد. سريالي كه انتقادهاي تند رجانيوز و الف را در پي داشت، اينكه حيا حلقه گمشده اين سريال است، ترويج اشرافيگري ميكند، گسترش فمينيست است و قس علي هذه...
تا جايي كه شبكه۲ مجبور شد قبل از پايان سريال
(درست مشابه سريال خوشساخت و تابوشكن «ساعت شني»)
بحث و تحليل روانشناسي پيراموناش بگذارد، گرچه گويا كارشناسان آن برنامه تقلبي درآمدند! +
●●●
مهمترين ويژگياي كه به نظر اين سريال را از تمامي سريالهاي امروزي كه با محوريت ازدواج دوتا جوان، مهريه، مسكن، شغل و نهايتا مشكلات در راه ازدواج ساخته ميشود، متمايز ميكند، دست گذاشتن روي بحث مهم و حياتي انتخاب است و در واقع مراسم خواستگاري؛ مراسمي كه امروزه كمكم دارد از فرهنگ جديد ازدواجهاي جوانان رخت برميبندد يا تبديل به يك سنت فرماليته ميشود.
به جرئت ميتوان گفت كه سريالهايي كه تابحال به مقوله ازدواج پرداختهاند از مراسم خواستگاري به سرعت رد شدهاند؛ در بعضي طرفين همديگر را در دانشگاه يا محيط ديگري پسنديدهاند و خواستگاري خاصي صورت نميگيرد ( مشابه آنچه براي شريفه-اميد در همين سريال اتفاق ميافتد) و در بعضي آنقدر مراسم لوث و لوده نشان داده ميشود كه گويا تنها بحث بر سر ميزان مهريه است يا خواهر شوهربازي (مثل ۳ريال فخيمه دلنوازان).
اما آنچه شمسالعماره را عليرغم تمام مشكلات فني (مانند حركت كم دوربين، شاتهاي كم تحرك، محيط تكراري ساختمان، ديالوگهاي بعضا تكراري، ... ) و محتوايي (تجمل خانواده، آگرانديسمان كردن يك صفت در هر فرد، عدم توجه كافي با ملاكهاي ديني در انتخاب، زندگي فانتزي، ...) خاص ميكند، دست گذاشتن روي نحوه انتخاب دختر-پسر و تحليل شخصيت خواستگاران است.
در كنار اين پارامتر اصلي، شكور-دريا ، پري-هرمز ، زيور-رحمت ، شريفه-اميد ، فرخ-عمه خانوم تمامي المانها و حواشي داستاناند براي ايجاد جذابيت، جلب نظر مخاطب و ايجاد داستان و كشش لازم سريالي.
بازي فوقالعاده و متفاوت رويا تيموريان، فرهاد آئيش، مرجانه گلچين و حتي مسعود رايگان هم به جذابيت و جاگيرشدن سريال در بين مردم كمك كرده است
و البته چهره و بازي جذاب و دوستداشتني « هانيه توسلي » كه ديگر جاي خود دارد!
●●●
شاهرخ (سروش صحت) از كمبود اعتماد به نفس رنج ميبرد، براي پوشاندن اين عيب زياد شوخي ميكند اما راحت تمام خواستههاي طرف مقابل را ميپذيرد؛ طبق نظر آدلر، عقده حقارت (inferior complex) دارد.
مهران (نيما شاهرخشاهي) وابسته بيش از حد به مادر است، متعاقب از دستدادن مادرش براي سرپوش گذاشتن به اين خصلت، غرق در كار ميشود؛ طبق نظر بالبي دلبسته ناايمن است و در اثر مرگ مادر از مکانيسم هاي دفاعي جبران استفاده ميکند، طبق نظر فرويد البته از خود بيگانه (الينه) هم هست.
بهروز (كامران تفتي) از دوستان و همبازيهاي بچگي، امروز لوطي و کار راه بينداز است، مسؤوليتپذير (responsible) است و به رفقا و دوستاناش بسيار بها ميدهد، داراي هويت جنسي مرد مردانه (masculine male gender role) است.
پيمان (نيما بانكي) در ظاهر پرنشاط و تنوعطلب است اما بيشتر شخصيتي نامشخص و تکانشي دارد، هيجانطلب است و بيثبات.
پرهام (علي قربانزاده) به لحاظ باليني مشکل خاصي ندارد ولي با مشکلات معمول آدمهاي جوامع صنعتي درگير است علاوه بر اينكه خودساخته است و البته تنها.
فرهاد (كورش تهامي) بيشتر براي تجانس وضعيت جسمياش با عمهخانوم انتخاب شده است، دستوپنجه با بيماري نرم ميكند و اميد دارد، به مرگ و خدا و عرض زندگي بيشتر نگاه ميكند.

بهنظر ميرسد مشكلي كه در نگاههاي متفاوت، خصوصا انتقادهايي كه از زاويه نگاه ديني به سريال وجود دارد، ناشي از تعارضات علمي-دينيست كه هنوز نتوانستهايم حل كنيم، ما همچنان نتوانستهايم ديدگاههاي ديني را با برداشتهاي روانشناختانه غربي تلفيق كنيم و به نتيجهاي بومي برسيم و اين مسأله خصوصا در بحث ازدواج و شناخت ابعاد شخصيتي طرفين و نهايتا انتخاب به روشني نمايان است. جايي كه از هيچكدام ( دين و علم ) نميتوانيم كوتاه بياييم.
●●●
پينوشت
● همسفر شدن در قطارهاي رضاخاني كه هنوز كار ميكنند! با يك دوست روانشناس، اين حسن را دارد كه حداقل چهارتا لغت كتوكلفت ياد ميگيري و ميفهمي كه جامعهشناسي و روانشناسي چقدر جذاباند و البته از همه والاتر ارتباطات!
● در اين نوشتار اصلا هدفام نقد سريال شمسالعماره نبود چرا كه نكات منفي و مثبت زيادي دارد، من فقط خواستم بحث روي خواستگاري و شناخت خواستگار را تحسين كنم، دقيقا در جواب آناني كه ميگويند اين سريال ترويج بيحيايي است بگويم بهترين شيوه شناخت را معرفي ميكند، گفتگوي طرفين در محيط خانوادگي،
حرفزدن، آنچه همهي ما امروزه از كمبودش زجر ميكشيم
● خواهشا شمس العماره را با شاهكار هرشبي شبكه۳ « دلنوازان » مقايسه نكنيد، براي من دقيقا مثل قياس اخراجيهاست با مثلا « درباره الي » يا « وقتي همه خوابيم »
● تيتراژ شنيدني اول و آخر سريال را به حسنهايش بيافزاييد؛ دوست داشتيد از اينجا بشنويد + و +